İnsan neden okur? Bu sorunun birçok cevabı olsa da bahsedeceğim kitap, bir kendine yardım kitabı. Mark Wolynn tarafından yazılan Seninle Başlamadı, kalıtsal aile travmalarının kim olduğumuza etkileri ve sorunların üstesinden gelmenin yolları hakkında okuru bilgilendiriyor.

Türkiye Psikiyatri Derneği; kişiyi aşırı korkutan, dehşet içinde bırakan, çaresizlik yaratan, çoğu kez olağandışı ve beklenmedik olayların yol açtığı etkileri ruhsal travma şeklinde tanımlıyor ve doğal afetler, savaş, işkence, tecavüz, kazalar, beklenmedik ölümler, ciddi-ölümcül hastalıklara yakalanma gibi olayların ruhsal travmaya yol açtığını belirtiyor. Fakat bireysel farklılıklar sebebiyle bu olayları algılayışımız ve tepkilerimiz çeşitleniyor. Böylece hangimizin yaşantıyı travmaya dönüştürerek içinden geçmek durumunda olduğunu kestiremiyoruz.

Seninle Başlamadı ise travmayı bireysel yaşantı geçmişi çerçevesinden çıkarıp kalıtsal aile travmalarından söz ediyor. Peki nedir kalıtsal aile travmaları? Burada kısaca epigenetik kalıtıma değinmek gerekecek. Wolynn, bunu 2013 yılında Emory Tıp Fakültesinde farelere uygulanan bir çalışma üzerinden anlatıyor. Çalışmada sağlıklı farelere kiraz çiçeği koklatılıyor ve ardından elektrik şoku veriliyor. Sonrasında elektrik şoku verilmediği halde farelerin kiraz çiçeği kokusuyla irkildiği gözlemleniyor. Farelerde bir nesil 12 hafta gibi kısa bir süre olduğundan, fareler çiftleştirilerek her bir nesildeki farelerin kiraz çiçeği kokusuna verdikleri tepkilere bakılıyor. Elektrik şokuna daha önce maruz kalmamış yeni nesil fareler, kiraz çiçeği kokusunu aldıklarında tıpkı önceki nesilleri gibi aynı tepkiyi veriyor: stres. Böylece travmatik anıların DNA’da meydana gelen epigenetik değişimler yoluyla sonraki nesillere aktarılabildiği keşfedilmiş oluyor.

Kitap boyunca Mark, bizlerin taşıdığı ve ağır gelen duyguların, düşüncelerin belki de sadece bize ait olmadığına vurgu yapıyor. Nesillerimize bakarak tekrarlayan yaşantılar olup olmadığına dikkat etmemizi öneriyor. Kitap hayal etme alıştırmalarıyla başlayıp yazılı alıştırmalarla devam ediyor. Yazdıkça kendinizi çözümlemeye başlıyor ve sorduğunuz soruların sayısını kat be kat artıyoruz.

En başta da söylediğim gibi kendine yardım kitabı diyebileceğimiz “Seninle Başlamadı”yı okuyacaklar için küçük bir tavsiye de benden. Okurken ve alıştırmaları yaparken bir yerde takılıp pes edebilirsiniz. Yazar bizleri her bir alıştırmayı tamamladıktan sonra okumaya devam etmemiz konusunda da uyarıyor. Fakat yaşanmış yıllar ve nesilleri analiz etmek elbette ki kolay değil. Kitabın son sayfasına gelip onu kenara koyduğunuzda da süreç devam ediyor. Yaşama dair dikkat ettiğiniz noktalar, renklerin tonu değişiyor. Bir noktadan sonra alıştırmayı tamamlayamamış bile olsanız kitabı bitirmeniz naçizane tavsiyemdir.

Yaşantılarımızın sorumluluğunu üstlendiğimiz ama aynı zamanda ötekini keşfetmeye gücümüzün olduğu günlere… İyi okumalar.